Charlie Chaplin

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Charlie Chaplin
İngiliz sinema yönetmeni, oyuncusu ve yazar
Doğum tarihi	16 Nisan 1889
Doğum yeri	Londra, İngiltere
Ölüm tarihi	25 Aralık 1977 (88 yaşında)
Ölüm yeri	Vevey, İsviçre
Mesleği	Yönetmen, oyuncu ve yazar

Charlie Chaplin (d. 16 Nisan 1889 - 25 Aralık 1977), İngiliz sinema yönetmeni, oyuncu ve yazar. Asıl adı Charles Spencer Chaplin olmakla beraber, yarattığı ünlü "Şarlo" (Charlot) karakteri ile özdeşleşti ve öyle anıldı.

Londra'nın fakir bölgelerinden birinde doğup büyüyen Chaplin, 1913' te gittiği ABD' de sinemaya başlamıştı. 1914'teki ilk filmi Making A Living 'in ardından çekilen Kid Auto Races in Venice filminde bol pantolonlu, melon şapkalı, büyük ayakkabılı, sürekli bastonunu çeviren ve sakar hareketleri ile gülünç mizansenler oluşturan "Şarlo" tiplemesini yarattı. Takip eden yıllar içinde aralarında The Immigrant (1917), The Adventurer (1917) gibi ünlü filmlerinin de bulunduğu altmıştan fazla kısa filmde oynayarak yeni gelişmekte olan sinemanın da etkisiyle dünya çapında görülmemiş bir üne kavuştu. 1918 yılında çektiği A Dog's Life filmi ile uzun metrajlı filmlere de başlayan Chaplin, Mary Pickford, Douglas Fairbanks ve D. W. Griffith ile birlikte kurdukları United Artists film şirketinin ortağı olduktan sonra Altına Hücum, Şehir Işıkları, Büyük Diktatör, Asri Zamanlar, Sirk ve Sahne Işıkları gibi başyapıtlara imza attı.

Filmlerinde dönem koşulları için imkansız görülebilen mizansenlere, koreografilere ve akrobatik hareketlere yer veren Chaplin, komedi sinemasının bütün örneklerini sonuna kadar korumakla birlikte, heyecanın ve hareketin asgari düzeye çekildiği sahnelerinde ise dramatik yapısını sergileyebilmiştir. Popülist yaklaşımlara, hiçbir zaman benimsemediği bazı yönetim biçimlerine ve teknolojiye yönelik ağır eleştirilerini ise yine bu komedi tarzının içinde eritmiş ve sessizce seyirciye ulaştırmayı bilmiştir.

Yarattığı 'modern palyaço' Şarlo ile dünya üzerinde filmlerinin gösterildiği her ülkede insanların hayranlığını toplamasına rağmen, Amerika Birleşik Devletleri vatandaşlığını reddetmesi sebebiyle bu ülkede kendisine yönelik olarak başlatılan karalama kampanyası; kendisinden bir hayli genç olan kadınlarla yaptığı dört ayrı evlilik, bir dönem kendisine açılan babalık davası, The Immigrant filminde bir ABD memurunu tekmelediği sahne ve son olarak Altına Hücum filmindeki bazı sahnelerin komünizm propagandası olarak yorumlanması gibi olayların etkisiyle sözde bir başarıya ulaştı ve Chaplin'in ABD'ye girmesi yasaklandı. Bunun üzerine karısı ve çocuklarıyla birlikte hayatının sonuna kadar yaşayacağı İsviçre'ye yerleşen Chaplin, ancak 1972 yılında Oskar Özel Ödülü'nü almak için yıllar sonra ABD'ye geri döndü. Takip eden yılda City Lights adlı filme bir kez daha Oscar ödülünü kazanmıştır. 1975 yılında 86 yaşında iken İngiltere Kraliçesi II. Elizabeth tarafından şövalye unvanına layık görülmüştür.

İlk Yıllar [değiştir]

Charles Chaplin, 1920 civarı

Charles Chaplin(Şarlo), 16 Nisan 1889'da Londra'nın fakir semtlerinden biri olan East Lane, Walworth' ta doğdu.^[1] Charlie'nin henüz o üç yaşına bile gelmeden ayrılan annesi ve babası müzikhollerde ve çeşitli tiyatrolarda çalışan profesyonel sanatçılardı.^[2] Sahne adı Lily Harley olan annesi Hannah Harriet Pedlingham Hill (1865-1928) profesyonel olarak ilk sahneye çıkışını 19 yaşında yapmıştı. Annesi ve -başka babadan doğma- kardeşi Sydney Chaplin ile birlikte Londra'nın fakir semtlerinde çeşitli evlerde büyüyen Chaplin' in yaşamı, ruhsal dengesizlikler yaşayan annesinin durumunun kötüye gitmesi ile zorlaştı. Anne Hannah, 1894'teki bir sahne performansı sırasında sesini kaybetmiş ve hemen ardından yaşadığı ekonomik zorlukların da etkisiyle psikolojik sorunları hız kazanmıştı. Onun bir rehabilitasyon merkezine yatırılmasının ardından çocukları Charlie ve Sydney, metresiyle birlikte yaşayan babaları Charles Chaplin Sr. 'nin yanına yollandı. Charlie ve Sydney bu dönemde dönemde Kennington Road School' a gönderildiler. Charles Chaplin Sr, henüz 37 yaşındayken üstesinden gelemediği alkolizm nedeniyle oğlu Charlie on iki yaşındayken hayatını kaybedecekti.^[3]

Rehabilitasyon merkezinden çıktıktan kısa bir süre sonra Hannah' nın hastalığı yeniden nüksedince çocuklar bu sefer genel olarak workhouse olarak adlandırılan ve oldukça kötü koşulları ile bilinen bakımevlerinden birine yollandılar. Londra'nın doğusundaki Lambert adlı bölgede bulunan bu bakımevindeki günler annesi ve kardeşinden ayrı kalan ve yaşı bir hayli küçük olan Charlie için hayli güç geçmişti. Chaplin' in Walworth ve Lambert'te geçirdiği bu yoksulluk günleri onda derin izler bırakacak ve ileriki yıllarda filmlerinde seçtiği mekan ve konularda sık sık kendini gösterecekti.

Sydney ve Charlie daha sonra aileden gelme yetenek ve alışkanlığın da etkisiyle tiyatrolarda ve müzikhollerde çalışmaya başladılar. Chaplin ciddi anlamdaki ilk sahne tecrübesini The Eight Lancashire Lads adlı grupta çalışırken yaşadı.^[4]

Hannah çocukları tarafından ABD'ye getirildikten yedi yıl sonra 1928'de Hollywood'da yaşamını yitirdi. Babaları farklı olan Charlie ve Sydney'in, anneleri Hannah üzerinden 1901 doğumlu Wheeler Dryden adlı bir kardeşleri daha vardı. Dryden, annesinin ruhsal rahatsızlıkları nedeniyle babası tarafından Hannah' dan uzak tutulmuş ve Kanada'da yetiştirilmişti.^[5] 1920 ortalarında annesini görmek için ABD'ye giden Dryden, daha sonraları kardeşleri ile film projelerinde çalışmış ve Chaplin'in asistanlığını yapmıştır. ^[6]

Amerika [değiştir]

Making a Living (1914), Chaplin'in ilk filminden bir sahne

Sydney Chaplin'in 1906'da dönemin ünlü Fred Karno kumpanyasına katılmasının ardından Chaplin de 1908'de onu izleyerek bu topluluğa katılmayı başardı.^[7] Chaplin gezici Karno kumpanyası ile 1910 - 1912 arasında ABD'ye turneye çıktı. İngiltere'ye dönüşünden sadece beş ay sonra yine Karno ile birlikte 2 Ekim 1912'de yeniden ABD'ye gitti. Bu seferki turda, daha sonra Laurel - Hardy ikilisinden Stan Laurel'i canlandıracak olan Arthur Stanley Jefferson ile birlikte çalıştı ve aynı odayı paylaştı. Bir süre sonra Stan Laurel İngiltere'ye dönerken, Chaplin ABD'de kaldı ve Karno ile turneye devam etti. 1913'teki bir gösteri sırasında Mack Sennet' ın dikkatini çekince onun sahibi olduğu Keystone Stüdyoları ile bir anlaşma yaparak onun ekibine katıldı. Böylece 2 Şubat 1914' te Henry Lehrman yönetmenliğinde sessiz bir film olan Making a Living adlı tek makaralık filmde rol alarak yeteneğini tam anlamıyla gösterebileceği sinemaya adım atmış oluyordu. Chaplin; bağımsız karakteri, iddalı tavırları ve bir İngiliz olmasından kaynaklanan yabancılığı nedeniyle başta Mack Sennet tarafından şüpheyle karşılansa da ^[8] kısa süre içinde yeteneğini kanıtlayıp yerini sağlamlaştırdı. Keystone ile birlikte çalıştığı bir yıl boyunca 35 filmde rol alan Chaplin hızla ünlü oldu. ^[9]

Öncülüğü [değiştir]

Chaplin 1916'da Mutual film şirketiyle (Mutual Film Corporation) bir seri komedi yapımı için anlaştı. On sekiz aylık süreçte on iki film ürettiği bu dönemde yaptığı filmler, sinemanın en etkili komedi filmleri arasında yerini almıştır. Chaplin daha sonra Mutual ile geçirdiği dönemin kariyerindeki en mutlu dönem olduğunu söylemiştir.

1918'de Mutual ile anlaşmalarının sona ermesi üzerine Chaplin kendi film şirketini kurdu. Kendi şirketiyle çektiği filmlerden bazıları şunlardır: A Dog's Life (1918), Pay Day (1922), Shoulder Arms (1918), The Pilgrim (1923), The Kid (1921), A Woman of Paris (1923), The Gold Rush (1925), ve The Circus (1928).

Sesli film döneminden sonra kendisinin en büyük filmi kabul edilen City Lights (Şehir Işıkları) (1931) filmini yaptı.

Filmleri [değiştir]

Keystone Studios (1914) [değiştir] Making A Living, 2 Şubat Kid Auto Races in Venice, 7 Şubat Mabel's Strange Predicament, 9 Şubat Between Showers, 28 Şubat A Film Johnnie, 2 Mart Tango Tangles, 9 Mart His Favourite Pastime, 16 Mart Cruel, Cruel Love, 26 Mart The Star Boarder, 4 Nisan Mabel at the Wheel, 18 Nisan Twenty Minutes of Love, 20 Nisan Caught in a Cabaret, 27 Nisan Caught in the Rain, 4 Mayıs A Busy Day, 7 Mayıs The Fatal Mallet, 1 Haziran Her Friend The Bandit, 4 Haziran The Knockout, 11 Haziran Mabel's Busy Day, 13 Haziran Mabel's Married Life, 20 Haziran Laughing Gas, 9 Temmuz The Property Man, 1 Ağustos Face on the Bar Room Floor, 10 Ağustos Recreation, 13 Ağustos The Masquerader, 27 Ağustos His New Profession, 31 Ağustos The Rounders, 7 Eylül The New Janitor, 14 Eylül Those Love Pangs, 10 Ekim Dough and Dynamite, 26 Ekim Gentlemen of Nerve, 29 Ekim His Musical Career, 7 Kasım His Trysting Place, 9 Kasım Tillie's Punctured Romance, 14 Kasım Getting Acquainted, 5 Aralık His Prehistoric Past, 7 Aralık Essanay Studios (1915) [değiştir] His New Job, 1 Şubat A Night Out, 15 Şubat The Champion, 11 Mart In the Park, 18 Mart A Jitney Elopement, 1 Nisan The Tramp, 11 Nisan By the Sea, 29 Nisan His Regeneration, 7 Mayıs (Bu filmde Chaplin'in sadece küçük bir rolü vardır.) Work, 21 Haziran A Woman, 12 Temmuz The Bank, 9 Ağustos Shanghaied, 4 Ekim A Night in the Show, 20 Kasım Burlesque on Carmen, 18 Aralık 1916 Police, 27 Mayıs 1918 Chase Me Charlie, 8 Nisan (Chaplin'in Essenay'deki filmlerinden seçme sahneler) Triple Trouble, 11 Ağustos

Mutual Film Corporation(1916-1917) [değiştir] 1916 The Floorwalker, 15 Mayıs The Fireman, 12 Haziran The Vagabond, 10 Temmuz One A.M., 7 Ağustos The Count, 4 Eylül The Pawnshop, 2 Ekim Behind the Screen, 13 Kasım The Rink, 4 Aralık 1917 Easy Street, 22 Ocak The Cure, 16 Nisan The Immigrant, 17 Haziran The Adventurer, 22 Kasım The Kid filminde First National(1918-1923) [değiştir] 1918 A Dog's Life, 14 Nisan 1918 The Bond, 29 Eylül 1918 Shoulder Arms, 20 Ekim 1918 1919 Sunnyside, 15 Haziran 1919 A Day's Pleasure, 15 Aralık 1919 The Professor, Tamamlanmadı. 1921 The Kid, 6 Şubat 1921 The Idle Class, 25 Eylül 1921 1922 Pay Day, 2 Nisan 1922 Nice and Friendly 1923 The Pilgrim, 26 Şubat 1923

United Artists (1923-1952) [değiştir] 1923 A Woman of Paris, 26 Eylül 1923 (cameo) 1925 The Gold Rush (Altına Hücum), 26 Haziran 1925 1928 The Circus (Sirk), 6 Ocak 1928 1931 City Lights (Şehir Işıkları), 6 Şubat 1931 1936 Modern Times (Modern Zamanlar), 5 Şubat 1936 1940 The Great Dictator (Büyük Diktatör), 15 Ekim 1940 1942 The Gold Rush (Altına Hücum), 19 Mayıs 1942 (Filmin sesli versiyonudur. Müzikler düzenlenmiş ve Chaplin hikaye anlatıcısı olarak sesini eklemiştir.) 1947 Monsieur Verdoux, 11 Nisan 1947 1952 Sahne Işıkları (Limelight), 16 Ekim 1952 ayrıca Charlie Chaplin Carnival (1938) Charlie Chaplin Cavalcade (1938) Charlie Chaplin Festival (1938) British Productions (1957-1967) [değiştir] 1957 A King in New York, 12 Eylül 1957 1959 The Chaplin Revue, 1959 (First Nationaldayken çekilen A Dog's Life, Shoulder Arms ve The Pilgrim filmleri Chaplin tarafından elden geçirilip bir araya getirildi. Chaplin bunda filmlerle ilgili kısa bilgiler verir. ) 1967 A Countess from Hong Kong, 5 Ocak 1967 (cameo) Paulette Goddard ve Charlie Chaplin, Great Dictatorde

Kitapları [değiştir]

Konuyla ilgili diğer Wikimedia sayfaları :

   

Commons'da Charlie Chaplin ile ilgili çoklu ortam dosyaları bulunmaktadır.

   

VikiSöz'de Charlie Chaplin ile ilgili özlü sözler bulunmaktadır.

• My Life in Pictures (1974)
• My Autobiography (1964)